Allerlei vormen van toe-eigening, zoals kraken, spelen een essentiële rol in de ontwikkeling van de stad en de publieke ruimte. In een periode waarin een programmatische benadering van de stad opnieuw actueel is, start Het Nieuwe Instituut een onderzoek naar kraken als architectuur van toe-eigening. Architecture of Appropriation gaat nader in op thema’s als leegstand, eigendom en meervoudige woonvormen. 

De tentoonstelling The Other Architect, georganiseerd door het Canadian Centre for Architecture (CCA), gaat nader in op de praktijk van verschillende architecten, die vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw tot op heden een bredere opvatting hanteren van hun rol als ontwerper. Aan de hand van verschillende casestudies wordt getoond hoe architecten, veelal opererend in multidisciplinaire teams, nieuwe praktijken introduceerden.

Malkit Shoshan presenteerde haar onderzoek BLUE: Architectuur van VN Vredesmissies in het Nederlands Paviljoen tijdens de 15e Architectuurbiënnale Venetië 2016. Shoshan, architect en oprichter van de architectuur denktank FAST, was de afgelopen twee jaar als fellow verbonden aan Het Nieuwe Instituut. Haar doorlopend onderzoek naar architectuur in conflictgebieden sloot direct aan bij het overkoepelend thema van de Architectuurbiënnale 2016: ‘Reporting from the Front’.

Het structuralisme vormt de belangrijkste bijdrage van Nederland aan de moderne architectuur van de tweede helft van de twintigste eeuw. De dubbeltentoonstelling Structuralisme biedt een schat aan nog niet eerder vertoond materiaal uit Het Nieuwe Instituut en andere archieven. Te zien zijn o.a. foto’s van Ed van der Elsken en Johan van der Keuken, Forum-uitgaves, werk van Aldo van Eyck en in wisselpresentaties Piet Blom, Theo Bosch, Joop van Stigt en Jan Verhoeven. Herman Hertzberger, een van de bekendste vertegenwoordigers van het structuralisme, toont materiaal uit zijn eigen archief: ontwerpschetsen, notitieboekjes met tekeningen, inspiratiebronnen en originele maquettes.

Het Nieuwe Instituut beheert het Rijksarchief voor architectuur, met tekeningen, foto’s, affiches en maquettes uit de archieven van Nederlandse architecten en stedenbouwers. Daarnaast is er een internationaal georiënteerde bibliotheek met informatie over architectuur, stedenbouw, ruimtelijke ordening, interieur, kunst, design en digitale cultuur. De collectie is raadpleegbaar in het Study Centre.

Naar aanleiding van de 34e Wereldtentoonstelling die dit voorjaar opent in Milaan, belicht Het Nieuwe Instituut van 26 april t/m 23 augustus het fenomeen vanuit verschillende invalshoeken. De tentoonstelling Wat is Nederland laat zien hoe de Nederlandse inzendingen steeds voortkwamen uit een samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven, ontwerpers en kunstenaars.

De Olympische Spelen van 1972 boden gastland West-Duitsland een uitgelezen kans zich aan de wereld te presenteren als een moderne, democratische en cultuurbewuste natie. Halverwege de Spelen kantelde dit zorgvuldig geconstrueerde beeld volledig doordat elf leden van de Black September-organisatie het Olympisch Dorp wisten binnen te dringen en de Israëlische ploeg gijzelde. De tentoonstelling Munich 1972. The Design of a Democratic Body vertelt dit controversiële verhaal door de ontwerpstrategieën van de organisatoren tegenover de tactieken te plaatsen die werden aangewend voor de ontregeling ervan.

Voor de serie Verrassende Vondsten selecteert archivaris Alfred Marks aan de hand van een thema telkens bijzondere tekeningen, foto’s, voorwerpen en maquettes uit het archief van Het Nieuwe Instituut. De presentaties tonen niet noodzakelijk de hoogtepunten van de Nederlandse architectuurgeschiedenis, maar vooral de rijkheid, diversiteit en verhalende kracht van de collectie.

De stad Rio de Janeiro gebruikt een geavanceerd commando- en controlecentrum, van waaruit allerlei scenario’s – van verkeersfiles tot terroristische acties en natuurrampen – worden voorspeld en mogelijk voorkomen. De installatie Control Syntax Rio, vanaf 12 juni 2016 in Het Nieuwe Instituut, laat zien hoe deze olympische stad wordt opgevat als een matrix van eventuele calamiteiten en de invloed hiervan op het sociale klimaat van de stad.

Architect Jaap Bakema staat centraal in het Nederlandse paviljoen tijdens de 14e editie van de internationale architectuurtentoonstelling – La Biennale di Venezia. De inzending Open: A Bakema Celebration biedt kritische reflecties op het idee van de open samenleving aan de hand van het werk en onderzoek van Jaap Bakema.