Het Nieuwe Instituut

Ideeën over de toekomst veranderen mee met technologische en maatschappelijke ontwikkelingen. In deze installatie van onderzoeker-ontwerper Richard Vijgen blikken bezoekers met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) terug op zulke toekomstbeelden van de afgelopen twintig jaar. Door te spelen met de ‘ogen’ waarmee de computer het archief van VPRO Tegenlicht bekijkt, ervaar je van dichtbij hoe die informatie verwerkt. Wat voor patronen ’ziet’ AI in die 555 uitzendingen?

Vanaf november 2021 presenteert Het Nieuwe Instituut MVRDVHNI: The Living Archive of a Studio, een multimediale tentoonstelling over het archief van architectenbureau MVRDV, dat als een ‘levende’ entiteit tentoongesteld wordt in kantoorruimten. Het kantoor is immers de plek bij uitstek waar ideeën en projecten vloeiend heen en weer kunnen bewegen tussen heden, verleden en toekomst.

Als een veelzijdig Tijdelijk Huis van Thuis verkent Het Nieuwe Instituut hoe ons denken over het huiselijke interieur en ontwerp zich de afgelopen decennia hebben ontwikkeld. 

Het Nieuwe Instituut werkt regelmatig en intensief samen met het Rotterdamse Concrete Blossom. Als partners in een langlopend traject doen het instituut en het collectief samen onderzoek en experimenteren ze met de mogelijkheden van een culturele programmering en institutionele praktijk die beter zijn afgestemd op de behoeften en mogelijkheden van een superdiverse stad als Rotterdam. De gedeelde zoektocht speelt zich af op verschillende snelheden en niveaus, zowel in project-specifieke settings als op een meer structurele manier. De onderzoeksthema’s vallen vaak samen met de gehanteerde methoden: het ontregelen van vanzelfsprekendheden en het verkennen van de Tussenruimte, een (ontwerp)domein dat zich bevindt tussen formele instituten en de informele kennis- en kunstproductie van een veelzijdige hedendaagse tegencultuur.

Laatste week! Een nieuwe kijk op het werk van Nelly en Theo van Doesburg, dankzij de recente restauratie van hun architectuurarchief. De presentatie erkent Nelly als sleutelfiguur in de opbouw van de reputatie van Van Doesburg en De Stijl. 

Met Neuhaus sluit Het Nieuwe Instituut zich aan bij de wereldwijde viering van het honderdjarig jubileum van Bauhaus, maar beperkt zich bewust niet tot het verheerlijken van wat deze legendarische school in het verleden heeft bereikt. Neuhaus, een tijdelijke academie voor meer-dan-menselijke kennis, blaast de oorspronkelijke drijfveren en geestdrift van Bauhaus nieuw leven in en belichaamt ze opnieuw, geïnspireerd door de actualiteit.

In het kader van 100 jaar De Stijl gaat Het Nieuwe Instituut verschillende samenwerkingsverbanden aan met museale instellingen, waaronder een co-productie met Gemeentemuseum Den Haag.

Dressed by Architects, de laatste tentoonstelling in de reeks Verrassende Vondsten uit de collectie zoomt in op voorbeelden van mode op verschillende architectuurtekeningen uit het archief van Het Nieuwe Instituut. De presentatie toont veelal vergeten tekeningen uit het archief en gaat tegelijkertijd in op het vraagstuk van representatie bij beide disciplines, mode en architectuur, en hun wederzijdse afhankelijkheid.

In het voorjaar van 2015 is door architectuur- en kunstgeschiedenisstudenten van de Vrije Universiteit in Amsterdam in de archieven van Het Nieuwe Instituut onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van ouderenhuisvesting. Dat heeft geresulteerd in een presentatie van 50 ontwerpen voor ouderenhuisvesting. Daarmee stelt Het Nieuwe Instituut de huisvesting van ouderen als een breder cultureel vraagstuk aan de orde, gevoed vanuit erfgoed en een historisch perspectief. 

In 2015 herdenkt Nederland dat het vijfenzeventig jaar geleden werd bezet en zeventig jaar geleden werd bevrijd. Monumenten voor Vrede presenteert uitgevoerde en onuitgevoerde ontwerpen voor oorlogsmonumenten uit het archief van Het Nieuwe Instituut. Drie door Studio Makkink & Bey geselecteerde ontwerpers en kunstenaars laten in de tentoonstelling zien hoe een nieuwe generatie met de thema’s oorlog en vrede omgaat.

Met één ingenieuze ingreep biedt gastcurator Petra Blaisse de bezoeker van Huis Sonneveld een geheel nieuwe ervaring. Interieur- en landschapsontwerper Blaisse zoekt met haar bureau Inside Outside de grenzen van de architectuur op.

Nederland bouwt in baksteen is een tentoonstelling die de veronderstelde zegetocht van het modernisme in de periode tussen de twee wereldoorlogen nuanceert.

Huis Sonneveld is een van de best bewaarde woonhuizen in de stijl van het Nieuwe Bouwen, begin jaren dertig ontworpen door het architectenbureau Brinkman en Van der Vlugt. De Rotterdamse ontwerper Richard Hutten is gevraagd om een aantal hedendaagse toevoegingen te doen aan de inrichting.

Onder de titel Architectuur Dichterbij is een zesjarig programma gestart ter verbetering van de zichtbaarheid en toegankelijkheid van de architectuurcollectie, mogelijk gemaakt door een éénmalige investering van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).

Het Nieuwe Instituut beheert ongeveer 700 archieven en verzamelingen van Nederlandse architecten, stedenbouwkundigen, beroepsverenigingen en opleidingen met in totaal 4.000.000 documenten. 

Invented from Copies is een onderzoeksproject in het kader van Architectuur Dichterbij waarin de architectonische reproductie centraal staat. Hoe verhouden de verschillende reproductietechnieken zich tot het ontwerpproces en de ontwerpcultuur?

Total Space verkent de wisselwerking tussen architectuur, planning, antropologie en systeemtheorie. De installatie Animal Encounters is onderdeel van het Total Space programma.